Wilhelm August Stilarsky (1780-1838)

Wilhelm August Stilarsky urodził się w 1780 roku w Ozimku. W miejscowej Pruskiej Królewskiej Hucie Malapane rozpoczął naukę zawodu. W roku 1803 jako formierz i odlewnik został przeniesiony do Gliwic, gdzie w Królewskiej Odlewni odpowiedzialny był za organizację, powstałego w roku 1798, oddziału odlewnictwa artystycznego. Za jego czasów odlewano serie owalnych plakiet przedstawiających postacie z historii starożytnego Rzymu i Grecji. W roku 1805 już jako specjalista odlewnictwa artystycznego, wspólnie Martinem Jachlikiem i Wojciechem Kriegerem rozwijają produkcję odlewów artystycznych.

W roku 1805, wspólnie z modelarzem i rzeźbiarzem Leonhardem Poschem (1754–1830),  już jako mistrz modelarski (Modellmeister) zostaje przeniesiony do powstającej Królewskiej Huty w Berlinie. Od Poschauczy się modelowania, kolejnego rzemiosła najważniejszego w odlewnictwie obok formowania. Obok mistrza doskonali się w portretowaniu i sztuce reliefu. Wkrótce uzyskał tytuł mistrza modelarskiego i został wyniesiony do godności nauczyciela akademickiego. Na polecenie Urzędu Górnictwa i Hutnictwa (Berg- Hüttenbehörde), wspólnie z Johannem Krigarem organizował nowy oddział odlewnictwa artystycznego, mieszczący się w okolicach Nowej Bramy (Neuen Tor) przy ulicy Inwalidów (Invalidenstraße).

Przełomowe znaczenie dla nowoczesnego odlewnictwa miało wynalezienie i opracowanie przez Stilarskiego w berlińskiej odlewni artystycznej w 1813 roku, metody formowania w sztuczkach, czyli fragmentach, na które podzielono formę.Ta metoda tworzenia formy z zastosowaniem mułku formierskiego (przesiana glina i lepiszcza), następnie odlewania z użyciem rdzenia, miała kolosalne znaczenie dla tworzenia dużych, pustych odlewów. Pierwszą próbę przeprowadził, wykonując formowanie w tłustym pisaku 30 centymetrowej, woskowej statuetki. Inne próby formowania, podjęte w 1816 roku, z użyciem bardzo drobnego, delikatnego pisaku, w którym jako lepiszcze użyto wody glinianej zakończyły się także pełnym sukcesem. Pozwoliło to na odlewanie w Królewskiej Odlewni Żelaza w Berlinie (Königliche Eisengießerei), nie tylko małych, kilkudziesięciocentymetrowych statuetek, ale także dużych pomników.Tą metodą August Stilarsky zrealizował odlanie pomnika pary królewskiej Luizy i Fryderyka Wilhelma Pruskiego orazw 1824 roku dwunastu wielkich alegorycznych rzeźb, największego na owe czasy żelaznego pomnika na Kreutzbergu, zaprojektowanego przez Schinkela.Właśnie nowy sposób odlewania, pustych w środku ponadnaturalnej wielkości posągów, umożliwił zrealizowanie w żelazie rzeźb Christiana Daniela Raucha, Christiana Friedricha Tiecka, a potem także Ludwiga Wichmanna.

Około 1824 roku jako szef artystyczny berlińskiej odlewni, wspólnie z swoim uczniem, przybyłym z Gliwic w 1819 roku Augustem Kissem, zrealizował w Berlinie, a potem także w Gliwicach,wiele projektów odlewniczych: od niewielkich plakiet noworocznych do monumentalnych pomników Fryderyka Wielkiego, Napoleona czy króla Fryderyka Wilhelma III. Także przybyły do Berlina około roku 1822 celem podjęcia studiów na Akademii Sztuk Pięknych, Teodor Erdmann Kalide był uczniem Stilarskyego. Kalide związany najpierw z odlewnią gliwicką, potem także berlińską, zasłyną wieloma monumentalnymi pracami. Wymienić można chociażby słynne gliwickie lwy, czy „Chłopca z łabędziem”. Obok takich twórców jak Karl Friedrich Schinkel, Christian Daniel Rauch, Johann Gottfried Schadow, August Kiss czy Leonhard Posch stał się Wilhelm August Stilarsky jednym z najbardziej znanych projektantów i wykonawców modeli, realizowanych potem we wszystkich odlewniach królewskich hut.

W roku 1826 Schinkel odbył podróż do Birmingham w Anglii, gdzie w fabryce Thomassona zobaczył słynną wazę lorda Warwicka.Stilarsky wykonując w tym samym roku odlew antycznej, marmurowej wazy, nazywanej tak od nazwiska właściciela, angielskiego lorda Warwicka (Warwick-Vase), zyskał szczególną sławę i powszechne uznanie jako formierz i odlewnik. Ten doskonały odlew, zaprezentowany w 1928 roku na Wystawie Sztuki w Berlinie, zyskał powszechne uznanie. Modele, przekazane potem także odlewniom w Gliwicach i Sayn, były wielokrotnie powielane.

Stilarsky jest uznawany za twórcę wielu nowych metod i wybitnego praktyka formowania w pisaku. Przyczynił się do wzrostu znaczenie zawodu formierza i oczyszczacza odlewów. Za swe zasługi został wyniesiony do godności członka Królewskiej Akademii w Berlinie.

Zmarł w roku 1838.

JTJ