W czwartkowy wieczór 10 listopada, w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu odbyła się gala wręczenia Nagród Marszalka Województwa Opolskiego w dziedzinie kultury.

Uroczystą galę, na której spotkało się wielu animatorów i twórców z terenu naszego województwa, poprowadziła pani Agnieszka Kamińska, dyrektor Departamentu Kultury, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego. Nagrody wręczał osobiście marszałek Andrzej Buła. Otwierając galę powiedział między innymi: „Ludzie kultury pokazują nam piękno. Uczą nas piękno podziwiać… Kultura nie ma granic. Nie ograniczają jej żadne ściany i budynki”.

Wśród laureatów, trzykrotnie wywoływanych na scenę, znaleźli się członkowie Stowarzyszenia Dolina Małej Panwi w Ozimku. Najpierw Nagrodę Marszałka Województwa Opolskiego za Muzealne Wydarzenie Roku 2020 w kategorii „Wystawa”, za projekt zatytułowany „Wystawa stała w Muzeum Hutnictwa Doliny Małej Panwi w nowej siedzibie”, odebrał dyrektor muzeum Daniel Pupko. Po chwili ponownie został on wywołany na scenę, aby odebrać wyróżnienie w kategorii „Konserwacja i ochrona dziedzictwa kulturowego” za projekt „Renowacja i rekonstrukcja maszyny parowej, wyprodukowanej w Hucie Małapanew w roku 1860”. To wyróżnienie ma dla nas szczególne znaczenie, gdyż dotyczy ważnego okresu historii naszego miasta. Poniżej cytujemy fragment uzasadnienia wniosku.

O Hucie w Ozimku, w swej relacji z początku XIX wieku, francuski baron de Villfosse pisał: “W Hucie Malapane znajdują się dwa wielkie piece (…).W tym zakładzie dokonywano pierwszych doświadczeń z nowoczesnymi metodami formowania i odlewania, powstała pierwsza wiertarnia i tokarnia do produkcji części, umożliwiających budowę maszyn parowych i dmuchaw”. W marcu 1789 roku Johann Friedrich przystąpił do samodzielnej budowy niewielkiej, przenośnej maszyny parowej, o średnicy cylindra 20 cali. Ta atmosferyczna maszyna systemu Newcommena, w całości została wyprodukowana w Królewskiej Hucie Malapane, jedynie cylinder do niej sprowadzono z Anglii. Uruchomiona została 26 stycznia 1790 roku i służyła do tymczasowego osuszania starej sztolni „Boże Pomóż” (Gotthelf) tarnogórskiej kopalni. Była to pierwsza wykonana na Śląsku i w tej części Europy maszyna parowa. Kolejne, już w całości wykonane na miejscu, produkowano w Hucie Malapane przez ponad 100 lat. Łącznie wyprodukowano ok. 250 maszyn o różnej wielkości i przeznaczenia. Dotychczas, poza rysunkami i informacjami w piśmiennictwie, nie był znany jakikolwiek zabytek dokumentujący ten ważny fragment historii przemysłu śląskiego.

Dzięki spostrzegawczości członków zaprzyjaźnionego Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, w roku 2017 udało się znaleźć dosłownie na złomowisku części maszyny parowej, która jak okazało się po dokładnych oględzinach, została wyprodukowana w Ozimku ok. roku 1860. Po długich zabiegach i staraniach członków Stowarzyszenia Dolina Małej Panwi, uratowane części udało się przewieźć do Ozimka. Dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Gminy i Miasta Ozimek w roku 2020 przystąpiono do prac dokumentacyjnych i projektowych oraz demontażu, oczyszczenia, prac renowacyjnych, wykonania uzupełnień brakujących części i wstępnego montażu maszyny. Większość prac samodzielnie wykonali członkowie Stowarzyszenia. Przygotowanie dokumentacji i projektów zajęło ponad 80 godzin, a przy pracach montażowych i renowacyjnych przepracowano ponad 200 godzin. Na początku września 2020 roku członkowie Stowarzyszenia, przy wsparciu pracowników firmy stolarskiej i strażaków ochotników z Gminy Ozimek, przystąpili do ustawiania i montażu maszyny parowej w Muzeum Hutnictwa Doliny Małej Panwi.

Dzisiaj pięknie odrestaurowana maszyna stanowi prawdziwą ozdobę ekspozycji stałej Muzeum Hutnictwa Doliny Małej Panwi w Ozimku. Dosłownie uratowany zabytek ma wartość prawdziwie unikatową. Jest materialnym dowodem historii produkcji pierwszych na Śląsku i kontynencie europejskim maszyn parowych. Świadczy też o umiejętnościach i możliwościach produkcyjnych Huty Małapanew w XIX wieku. Jest także jednym z najstarszych w Polsce zabytków tego typu.

Na tym nie skończyły się nagrody dla członków Stowarzyszenia. W czasie gali rozdano także Nagrody Marszałka Województwa Opolskiego dla Animatorów i Twórców Kultury w 2021 roku. Uczestniczący w tym uroczystym wieczorze członkowie byli szczególnie dumni, kiedy na scenę wśród laureatów tej nagrody wywołano panią Teresę Kudybę- reportażystkę, dokumentalistkę, publicystkę, wydawcę i producenta filmowego. Nagrodę otrzymała za pracę dziennikarską i filmy promujące Opolszczyznę. Pochodząca z naszej okolicy Teresa Kudyba, mimo że obecnie mieszka w dalekim Ciechocinku, jest wieloletnim aktywnym członkiem Stowarzyszenia Dolina Małej Panwi. Jej zawdzięczamy wielokrotnie emitowany w telewizji film „Strażnicy żelaznego mostu” oraz wiele reportaży i materiałów promujących działalność naszego Stowarzyszenia i Muzeum.

Tegoroczną galę zakończył koncert Andrzeja Piasecznego z zespołem oraz miłe spotkanie twórców i animatorów kultury województwa opolskiego.

Józef Tomasz Juros SDMP

 

Ryc. 1 W zacnym gronie wyróżnionych. Daniel Pupko dyrektor Muzeum Hutnictwa Doliny Małej Panwi w Ozimku (w środku), obok Iwony Solisz, dyrektora Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu i Edwarda Hałajko, dyrektora Muzeum Powiatowego w Nysie z wręczającymi nagrody Andrzejem Bułą, Marszałek Województwa Opolskiego i Zbigniewem Kubylańcą, Wicemarszałkiem Województwa

Ryc. 2 Dyrektor Daniel Pupko w gronie nagrodzonych

Ryc. 3 Nagroda dla Muzeum Hutnictwa