Rozwój sieci dróg – wykład

Po wielomiesięcznej przerwie spowodowanej pandemią, tradycyjnie w środę 9. czerwca, odbyło się kolejne “spotkanie w dolinie”, zorganizowane przez Stowarzyszenie Dolina Małej Panwi. Tym razem jego tematem, zatytułowanym „Rozwój sieci drogowej i infrastruktury wokół Królewskiej Huty Małapanew”, przedstawionym przez Józefa Tomasza Jurosa, były zmiany infrastruktury komunikacyjnej, gospodarczej i osadniczej w dolinie Małej Panwi na przestrzeni ostatnich 300 lat. Prezentację, zilustrowaną kilkoma odtworzonymi planami terenu z tego okresu, oparto na wielu zgromadzonych przez Muzeum Hutnictwa w Ozimku mapami i dokumentami.

Pierwszy, zrekonstruowany plan terenu, obrazujący okolice Ozimka z czasów przed powstaniem Huty Małapanew, oparto przede wszystkim na bardzo dokładnej mapie von Wredego z roku 1747 roku. Już pierwsze spojrzenie na plan, przedstawiający sytuację z pierwszej połowy XVIII wieku, uświadamia jak uboga był dolina Małej Panwi w tamtych czasach: bardzo rozległe lasy, uniemożliwiające wręcz budowę dróg, nieliczne miejscowości, zlokalizowane przede wszystkim nad rzekami (Szczedrzyk, Pustków, Schodnia, Krasiejównad Mała Panwią i Biestrzynnik nad Libawą), słabe zaludnienie wynoszące 11 “dusz” na kilometr kwadratowy, jedyny poważny szlak komunikacyjny na lewym brzegu pradoliny Małej Panwi, tzw. “stara droga”. Mimo, że źródłem utrzymania wszystkich mieszkańców była przede wszystkim uprawa roli, tereny rolnicze ograniczały się jedynie do wąskiego skrawka urodzajnych gruntów w pradolinach rzek. Przetrwać w tych warunkach pomagała jedynie gospodarka leśna, będąca dodatkowym źródłem utrzymania.  Poza tym jedyne przejawy życia gospodarczego sprowadzały się do obecności nielicznych młynów. Na mapach z tego okresu zaznaczono m.in. młyn Ozimka, pomiędzy Schodnią i Krasiejowem, istniejący co najmniej od końca XVII wieku.

Kolejne zrekonstruowane plany okolic Ozimka prezentują przemiany i rozwój infrastruktury już po powstaniu, a raczej przede wszystkim w związku z powstaniem Huty Małapanew. Kolejne obrazy w odstępach 30-50 letnich ukazują: burzliwy rozwój osadnictwa, powstające kolejne kolonie hutnicze i leśne, intensywny rozwój sieci drogowej, rozszerzanie się terenów rolniczych kosztem lasów, rozrastanie się przemysłu, a wreszcie powstanie kolei w 1864 roku, poprawiające komunikację z resztą Śląska i światem. Ostatni plan prezentuje teren okolic Ozimka już po 2000 roku i zmusza do refleksji: jak nieprawdopodobnie zmieniła się dolina Małej Panwi w ciągu tych niespełna 300 lat.

Podsumowanie prezentacji to porównanie tych aspektów życia mieszkańców i gospodarki, które udało się ustalić i zmierzyć. Przyjęto do niego obszar obejmujący teren dzisiejszej gminy Ozimek. Z porównania lat 40-tych XVIII wieku i początku wieku XXI wyłania się zaskakujący obraz skali przemian. Między innymi: wzrosło zaludnienie na kilometrze kwadratowym z 11  do 156, wzrosła liczba miejscowości z 4 do 14, radykalnej zmianie uległy powierzchnie gruntów rolnych, terenów zabudowanych i wykorzystywanych na potrzeby rozwiniętego przemysłu. Ciekawostką jest diametralna zmiana średniej długości życia z 28 do 77,5 lat.

Mamy nadzieję, że wnikliwa analiza przygotowanej prezentacji dostarczy Państwu wielu nowych informacji i ciekawych spostrzeżeń. Będzie źródłem nowych wiadomości, pozwalających na lepsze zrozumienie znaczenia rozwoju hutnictwa na naszym terenie i powstania Huty Małapanew

Aby ściągnąć prezentację kliknij tutaj.

Józef Tomasz Juros